Ağır Vasıta Lastiklerinin Farkları Nedir? Nasıl Seçilir?

• Güvenlik ve yük taşıma: Uygun yük endeksi ve yapısal sınıf (radial/bias, PR/kat sayısı) tam yüklü kullanımda karkas ısınmasını ve yapısal hasarı önler.
• Çekiş ve fren mesafesi: Zemin tipine göre diş/blok geometrisi ve hamur, ıslak zemin veya gevşek malzemede performansı belirler.
• Kesilme/çiplenme dayanımı: Kaba agrega ve keskin taşlı zeminlerde özel hamurlar, omuz ve yanak korumaları hasarı azaltır.
• Maliyet/km: Doğru desen–hamur–basınç üçlüsü, düzenli aşınma sağlayarak kullanım ömrünü uzatır; plansız duruşlar minimize olur.

Farklı Ağır Vasıta Araçları İçin Lastik Seçimi

1) On/Off Road Kamyon–Treyler Lastikleri (Şantiye & Karma Kullanım)

• Karma desen (M+S ibareli olabilir): Asfaltta yön stabilitesi, şantiyede çekiş.
• Güçlendirilmiş omuz ve taban: Kesilmeye karşı direnç; taş fırlatıcı kanallar (stone ejector) faydalıdır.
• Pozisyona göre desen: Direksiyon (steer), çeker (drive), treyler (trailer) için farklı blok/geometri.

2) OTR İş Makinesi Lastikleri (Loader, Grader, Dumper vb.)

• Derin diş ve kalın yanak: Kesilme ve yarılma direnci, yan darbelere dayanım.
• Tread sınıfları (örnek mantık): “E” (Earthmover–dumper), “L” (Loader), “G” (Grader) gibi desen aileleri; çalışma sahasına göre diş derinliği ve blok yapısı değişir.
• Isı yönetimi: Uzun taşıma mesafeleri ve yüksek hızlarda ısıya dayanıklı hamurlar.

Ölçüler ve Kodlar Nasıl Okunur?

• 315/80 R22.5, 12.00 R24 gibi kodlar; taban genişliği, yanak oranı ve jant çapını ifade eder.
• Load/Speed Index (örn. 156/150K): Tekli/ikiz takıma göre taşıma kapasitesi ve hız sınıfını gösterir.
• HL/XL gibi ibareler bazı uygulamalarda artırılmış taşıma kapasitesini ifade edebilir.

• 23.5 R25, 26.5 R25, 17.5 R25 gibi kodlar; taban genişliği–yapı–jant çapını belirtir.
• PR (8PR/12PR/16PR) veya yıldız (*) derecelendirmesi yapısal dayanım sınıfını anlatır.
• Desen ailesi, kullanım türünü ima eder: E-3/E-4 (dumper), L-3/L-5 (loader), G-2/G-3 (grader) gibi.

Radial mi, Bias mı?

• Radial yapı: Isı dağılımı ve yuvarlanma direnci avantajlarıyla uzun mesafe ve karma kullanımda daha düşük maliyet/km sunabilir. Tabanda esneklik, omuzda sağlamlık dengesi sayesinde tutuş/aşınma performansı öngörülebilirdir.
• Bias (diyagonal) yapı: Yüksek darbe ve yırtılma riski olan, düşük hız–kısa mesafe işlerde ekonomik ve dayanıklı bir tercih olabilir. Yanak sertliği, bazı saha tiplerinde avantaj sağlar.
  Seçim, zemin şiddeti, hız/mesafe profili ve yük verilerine göre yapılmalıdır.

• Kesilme/çiplenme dirençli hamurlar: Kaba agrega ve bloklu zeminlerde zarar görmeyi azaltır.
• Taş fırlatıcı kanallar: Taş sıkışmasını azaltarak karkas hasarını önler.
• Derin diş profilleri (özellikle L-5/E-4): Çekiş artırırken ısınmayı kontrol edecek omuz–taban dengesi gerekir.
• Isıya dayanıklı karışımlar: Uzun taşıma döngülerinde (haul) omurga sıcaklığını düşürmeye yardımcı olur.

1. Araç tipi nedir? Kamyon/treyler mi, iş makinesi mi?
2. Zemin tipi nedir? Asfalt+stabilize mi, gevşek kaya–ocak mı, kil–çamur mu?
3. Hız–mesafe profili? Kısa manevra–yükleme mi, uzun transfer mi?
4. Yük profili? Tekli/ikiz teker, dingil yükleri ve gerçek saha yükleri.
5. Hedef öncelik? Çekiş mi, dayanım mı, yakıt/enerji verimliliği mi, konfor mu?
6. Bakım altyapısı? Basınç takibi, rotasyon, ölçüm ve planlı bakım var mı?

• Doğru basınç: Değerleri soğuk lastikte ölçün; kamyon–treyler için tekli/ikiz takıma göre, OTR’de yük/hız tablolarına göre ayarlayın. Eksik basınç omuz ısınması ve karkas hasarı; fazla basınç merkez aşınması yapar.
• Düzenli rotasyon: Çekiş/boji ve yönlendirme akslarında eşit aşınma için planlı rotasyon uygulayın.
• Saha hijyeni: Keskin hurda, demir ve taş birikimlerini azaltın; taş sıkışması karkas delici hasarların başlıca nedenidir.
• Görsel kontrol: Kesik, balon, omuz çatlağı ve düzensiz aşınmada aracı durdurup inceleme yapın; gerekirse anında değiştirin.
• Kaplama (kamyon/treyler): Uygun karkaslı ürünlerde planlı kaplama stratejisi toplam maliyeti düşürebilir.

• Ekipman/araç verisi: Orijinal ebat, yük–hız endeksi, tekli/ikiz uygulama.
• Zemin ve rota: Şantiye içi mesafe, eğim, keskin taş varlığı, asfalt oranı.
• Yapı seçimi: Radial mı, bias mı? PR/yıldız sınıfı yeterli mi?
• Desen–hamur: Çekiş, kesilme direnci, ısı yönetimi ve diş derinliği ihtiyacı.
• Bakım planı: Basınç izleme, rotasyon aralığı, görsel kontrol rutini ve gerekirse kaplama stratejisi.